Bewegen en sporten is vaak niet het eerste waar je aan denkt als je kanker hebt of hebt gehad. De animo om je met beweging en sport bezig te houden is dan niet zo groot. Toch dragen beide bij aan het herstelproces.
Zo kunnen sporten en intensief bewegen tijdens chemotherapie verlies van conditie en spierweefsel beperken. Daarnaast heeft beweging nog veel andere voordelen:
Wie na behandeling van de kanker wil sporten, of de draad weer wil oppakken kan het best eerst advies vragen. Specialist, huisarts, oncologie-verpleegkundige en fysiotherapeut kunnen daarbij helpen. Op grond van nog heersende klachten of te verwachten late effecten kunnen ze inschatting welk bewegingsprogramma of sportactiviteiten aan het herstel kunnen bijdragen. Ook kan men aangeven of keuring vooraf door een sportarts gewenst is.
Beweging is onderdeel van de Oncologische Revalidatie, onderschreven door Zorgverzekeraars Nederland. Beweging moet er aan bijdragen dat langdurige bijwerkingen van chemotherapie of bestraling verminderen of kunnen worden voorkomen.
Patiënten die voor kanker behandeld zijn, ervaren vaak vermoeidheid na chemotherapie en bestraling. Die verschijnselen kunnen de lust tot sporten en bewegen wegnemen. Maar vaststaat dat fysieke training en psychologische behandeling een gunstig effect hebben op moeheidsklachten. Dat hebben Amerikaanse onderzoekers vastgesteld. Verlichting van vermoeidheid met behulp van medicijnen heeft nauwelijks effect. Rust als therapie bij moeheid wordt afgeraden. Het leidt ertoe dat de conditie verder achteruitgaat. De onderzoekers zeggen dat het grootste effect wordt bereikt als lichamelijke inspanning wordt gecombineerd met psychotherapie. Afzonderlijk hebben therapie en training veel minder effect, maar nog altijd meer dan medicijnen. Beweging heeft een gunstige uitwerking op de hartfunctie. De hartslag in rusttoestand wordt lager waardoor het hart minder wordt belast.
Welke vormen van sport en beweging zijn geschikt? Veel, maar niet alles en niet voor iedereen. Uitgangspunt: bij elke vorm van beweging moet je nog gewoon kunnen praten. Zoals bijvoorbeeld fietsen dansen en zwemmen. Ook tuinieren en stofzuigen tellen mee. Minder geschikt zijn sporten die kracht vereisen als judo of turnen, en contactensporten zoals voetbal. Als je geen klachten hebt, bestaan er meestal geen bezwaren tegen deze sporten. Inspanning op te hoog niveau is niet verstandig. Wees niet te streng voor jezelf. Het is goed om in de opbouwfase van het trainen wat reserve over te houden. Als je dagen na het sporten nog klaagt over moeheid, kortademigheid, duizeligheid of spierpijn, is de inspanning te groot geweest. Dat is een signaal om het wat rustiger aan te doen. Wil je in clubverband sporten? Dan is het belangrijk om de trainer of coach te informeren over je lichamelijke situatie. Geef ook door wat het advies van de behandelaars is. Als de trainer weet waarop hij moet letten, dan kan hij de begeleiding daarop aansluiten.
Hoe begin je? Verstandig is om eerst aan de opbouw van de spierkracht te werken. Door rust en bedlegerigheid slinken spieren snel. Herstel van spierkracht moet je zorgvuldig en geleidelijk doen. Is de kracht terug, dan gaat het fietsen en wandelen gemakkelijker. Een dag met beweging kan er zo uitzien: 10 minuten ochtendgymnastiek, ’s middags 15 minuten fietsen. En aan het eind van de middag bijvoorbeeld 5 minuten wandelen. Aangeraden worden om vlot door te wandelen of te fietsen. Dan wordt de vooruitgang ook snel merkbaar. Voel je je een dagje niet lekker, neem dan een rustdag. Dat is zeker aan het begin niet verkeerd. Je kunt ook meedoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Dat betekent tenminste 5 dagen per weken 30 minuten bewegen of sporten. Dat geldt ook voor 55-plussers. Maar zij mogen het iets rustiger aan doen. Op de website allesoversport.nl staat meer informatie hierover.
Tegenkracht, sportbegeleiding op maat voor mensen met kanker.
Sport en Transplantatie richt zich op basis- en wedstrijdsport voor getransplanteerden, zoals mensen die een stamceltransplantatie hebben ondergaan.
Beeld C. Koch - Pixabay
In haar uitgebreide contacten met bijvoorbeeld wetenschappers, zorgaanbieders, verzekeraars, farmaceuten en overheid komt Hematon op voor jouw belangen als patiënt. Daarbij komt een veelheid aan onderwerpen aan de orde. Van de beschikbaarheid van dure medicijnen en de kwaliteit van de hematologische zorg tot de positie van patiënten bij wetenschappelijk onderzoek en aandacht voor werk na kanker.
Er zijn verschillende programma's rondom kanker en bewegen. Dit is wat ze te bieden hebben:
OncoMove wordt aangeboden door verschillende ziekenhuizen. Het is gericht op mensen die behandeld wordt voor kanker. Het programma is gericht op de individuele patiënt en wordt thuis uitgevoerd. De coördinatie wordt verzorgd door een oncologisch verpleegkundige. Gestreefd wordt naar vier tot zes keer per week een half uur lang stevig bewegen.
CytoFys is bedoeld voor patiënten die een chemokuur ondergaan. Het programma wordt in een aantal ziekenhuizen aangeboden. Er wordt geoefend in groepen, maar het programma is afgestemd op elke patiënt afzonderlijk. Het bestaat uit cardio- en krachttraining onder leiding van een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in oncologie. Tweemaal per week gedurende 50 minuten. Daarnaast beweging thuis.
OncoFys volgt in principe hetzelfde programma als CytoFys, maar is bestemd voor elke patiënt met kanker.
Leven in Balans richt zich op chronische kankerpatiënten. Het is een combinatie van fysieke training en psycho-educatieve bijeenkomsten, voor patiënten en hun partner. Dit programma omvat 9 weken van 1,5 uur lichamelijke training.
OncoNet is een netwerk van fysiotherapeuten die speciaal op kankerpatiënten gerichte bewegingsprogramma’s aanbieden. In samenwerking met de revalidatiearts wordt ook oncologische revalidatie aangeboden.
Verder in Balans biedt sport en bewegingsprogramma’s aan die vergelijkbaar zijn met Leven in Balans. De activiteiten kunnen lokaal verschillend zijn.