UMC’s gaan zelf CAR-T-cellen maken

Beeld Timo van Blooijs 30-09-2020 Lymfklierkanker

Het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) gaat een studie coördineren naar de werking van een experimentele CAR-T-celbehandeling. De nieuwe behandeling wordt vergeleken met de bestaande. Het bijzondere is, dat het UMCG en het Radboudumc de nieuwe CAR-T-cellen zelf maken.

Sinds afgelopen voorjaar vergoedt de basisverzekering een CAR-T-celtherapie voor patiënten met teruggekeerd diffuus grootcellig B-cellymfoom (DLBCL, de meest voorkomende vorm van agressieve non-hodgkin) en voor patiënten met primair mediastinaal grootcellig B-cel lymfoom (PMBCL). De toegelaten behandeling voor deze patiënten is axicabtagene ciloleucel (merknaam Yescarta)

CAR-T-cel is een immuuntherapie. Uit het bloed van de patiënt worden T-cellen gehaald, dat zijn witte bloedcellen met een belangrijke rol in het afweersysteem. In het laboratorium krijgen deze T-cellen ‘antennes’. Ze heten dan CAR-T-cellen. De antennes herkennen moleculen aan de buitenkant van de kankercel. Het al toegelaten middel herkent het molecuul met de naam CD19, de experimentele behandeling herkent óók het molecuul CD20. Via een infuus krijgt de patiënt de CAR-T-cellen terug. Daarna kan het eigen afweersysteem de kankercellen vernietigen. De therapie werkt helaas niet bij iedereen en de bijwerkingen zijn vaak ernstig. Niettemin kan de therapie levensreddend zijn.

Voor het onderzoek naar de in eigen huis gemaakte CAR-T-cellen werken UMCG, Radboudumc, Erasmus MC en Amsterdam UMC samen. Naar verwachting zullen zich meer medische centra aansluiten. De productiekosten zijn ongeveer € 80.000 per patiënt. Dat is maar liefst zo’n € 250.000 minder dan wat het al toegelaten middel kost. Door de productie in eigen huis is de wachttijd voor de patiënt kort. Nu de producent van het al toegelaten middel voor Europese patiënten een lab in Hoofddorp heeft geopend, zal de wachttijd een ook voor dit middel korter worden. Tot nu toe moeten de T-cellen van Nederlandse patiënten nog op en neer naar een lab in Amerika.

Zorginstituut Nederland en ZonMw stellen een monstersubsidie van € 30 miljoen voor het onderzoek beschikbaar. Er gaan 299 patiënten aan meedoen en de studie gaat zes jaar duren. De helft van de deelnemers krijgt het al toegelaten middel (betaald door de zorgverzekeraars), de andere helft krijgt de experimentele therapie.