Corona-vaccins voor hemato-oncologische patiënten?

Beeld Gustavo Fring 30-12-2020 Voor meerdere ziektes relevant

Zijn de vaccins die vanaf januari in Nederland gebruikt worden, ook veilig voor hemato-oncologische patiënten? En werken ze voor deze groep? Wanneer komen deze patiënten in aanmerking voor een vaccin? Op dit moment leven er veel vragen onder patiënten. Een aantal ervan worden hieronder beantwoord met behulp van Anke Bruns, infectioloog en opgeleid als hematoloog UMC Utrecht.

Geïnactiveerd

Bij de vaccins die nu onderweg zijn gaat het om geïnactiveerde vaccins. Hiervoor zijn stukjes van het coronavirus gebruikt. Het is opgekweekt en in delen geknipt. De delen die zorgen voor een goede afweerreactie komen in het vaccin terecht.
Voor mensen met afweerstoornissen, waar ook veel hemato-oncologische patiënten bij horen, is het belangrijk dat het om een geïnactiveerd vaccin gaat. Er zijn namelijk ook vaccins die bestaan uit levende, verzwakte virussen. Deze vaccins zijn mogelijk niet veilig voor mensen met een verminderde afweer. Maar de vaccins tegen het coronavirus horen niet bij deze groep.

Veilig en effectief?

Anke Bruns: 'We kunnen niet met honderd procent zekerheid zeggen of het vaccin veilig is voor mensen met een verminderde afweer. Daarvoor zijn nog te weinig gegevens beschikbaar: het is immers getest op gezonde proefpersonen. Maar op basis van onze kennis over de werking van vaccins mogen we aannemen dat het ook voor mensen met een verstoorde afweer veilig is. Of vaccinatie ook effectief is voor deze groep patiënten, weten we nog niet. Dat moeten we in onderzoek gaan testen en meten na vaccinatie. Dat gaan wij ook zelf hier in Utrecht doen. We weten ook niet of de vaccins hierin van elkaar verschillen.'

Volgorde vaccinaties

Welke patiënten het eerste voor vaccinatie in aanmerking komen hangt af van een aantal factoren. Het is nog niet precies duidelijk wat de landelijke volgorde wordt. Globaal is dat wel bekend, maar bijvoorbeeld binnen de groep 'jonger dan zestig met een medische indicatie' is er nog heel veel variatie mogelijk. Ten tweede is de specifieke situatie van de patiënt van belang. Voor een selecte groep, bijvoorbeeld mensen die heel recent een stamceltransplantatie hebben ondergaan of net met de conditionering daarvoor bezig zijn, is dit niet het goede moment voor een vaccinatie. Voor de meeste patiënten zal er daarom een algemeen advies komen om wel of niet te vaccineren als de vaccins eenmaal beschikbaar zijn. In specifieke gevallen zal de afweging in overleg met de eigen hematoloog gemaakt worden.

Landelijke werkgroepen

Inmiddels zijn er steeds meer landelijke COVID-werkgroepen waarbij hematologen betrokken zijn. Zo zitten de hematologen Inger Nijhof en Mette Hazenberg (beiden Amsterdam UMC) in een werkgroep van het RIVM die zich buigt over een vaccinatie-advies voor mensen met een verminderde afweer. De Nijmeegse hematoloog Michel Schaap is lid van de werkgroep 'Indicatiestelling COVID-19 hyperimmuun immuunglobuline als profylaxe en therapie bij COVID-19'. Deze werkgroep buigt zich over de vraag welke groepen patiënten in aanmerking komen voor bepaald geneesmiddel dat hoge niveaus van antilichamen tegen het nieuwe coronavirus bevat.
Om al deze initiatieven te coördineren heeft de Nederlandse Vereniging voor Hematologie (NVvH) een COVID-werkgroep ingericht. Deze werkgroep verzamelt en bundelt kennis over alle aspecten van COVID-19 bij hematologische patiënten. Denk aan vaccinatie, besmettelijkheid, behandeling en aanpassingen in huidige behandeling. Op dit moment wordt ook de COVID-leidraad die in het voorjaar is gemaakt, geactualiseerd voor het geval de leidraad weer geactiveerd moet worden.