Alles Verwerkt? De start van het verwerkingsproces.

Toen Maureen Janssen pas zes weken oud was, kreeg haar broer de diagnose acute lymfatische leukemie (ALL). Zes jaar later sloeg de ziekte opnieuw toe. Inmiddels is Maureen 22 jaar. Voor haar afstudeerproject journalistiek maakte ze de podcast Alles Verwerkt waarin ze stil staat bij de invloed die de ziekte van haar broer op haarzelf had. 

Maureen kijkt op verschillende manieren terug hoe de ziekte van haar broer haar raakte. ‘Aan de tijd toen ik zes weken oud was, kan ik geen bewuste herinneringen hebben. Ik denk wel dat ik als baby de sfeer en spanningen in huis aanvoelde. Die eerste periode zit ergens diep, op een onbewust niveau. Het is opgekropt. Later merkte ik dat die vroegste gevoelens toch doorsijpelen.’

Gemis 
Heel anders was het toen ze zes jaar oud was en de ziekte bij haar broer terugkwam. ‘Aan die periode heb ik wél heel concrete herinneringen, die zie ik nog steeds voor me. Ik stond soms vol woede, verdriet en onmacht tegenover mama, omdat papa weg was, in het ziekenhuis bij mijn broer. En andersom ook tegen papa als mama daar was. Het was pure boosheid, maar eigenlijk vooral gemis.’

Ook de verjaardag van haar broer in het ziekenhuis staat in haar geheugen gegrift. ‘Mijn broer was erg ziek en dat was goed te zien: een wat boller gezicht en zijn mond kapot door de medicatie. Daar stonden we als gezin, zingend bij zijn bed. Als jarige mocht mijn broer het eten kiezen. Dat werden frietjes en niet die slappe uit het ziekenhuis, maar échte patat. Door de beschadigingen in zijn mond kon hij ze echter niet eten, waardoor hij heel hard moest huilen. Dat was zo intens verdrietig, voor hem én voor ons hele gezin. Ik zat daar met mijn frietjes voor mijn neus en dacht: Hoe kan ik genieten, als hij er zo beroerd bij zit? Het lijkt misschien een klein moment, maar het raakte me diep.’

Verdrietig
Haar broer herstelde, genas en het gezinsleven ging door. De ziekte, het genezingsproces en alles wat gebeurd was, verdwenen naar de achtergrond. ‘We waren een heel normaal gezin.’

Na de middelbare school ging Maureen journalistiek studeren. Tijdens haar studie werd zij geconfronteerd met haar eigen ervaringen van toen. ‘We kregen de vraag: Wie ben jij als journalist? Dat was een eye-opener. Ineens besefte ik dat ik steeds terugkwam bij thema’s rond ziekte, verlies en veerkracht. Die raakten me zo, omdat het óók over mij ging.’

Toch liet ze dit inzicht eerst even liggen. ‘Ik heb het twee jaar laten rusten, maar merkte in die tijd dat ik eigenlijk heel verdrietig was. Ik sliep slecht, droomde over de ziekenhuistijd van mijn broer en was minder alert op school. Het zat dieper dan ik dacht. Wat je meemaakt, neem je mee. En daar wilde ik iets mee doen.’

Dat ‘iets’ werd haar afstudeerproject: de driedelige podcast Alles Verwerkt. De podcast gaf Maureen de kans om vragen te stellen die ze nooit eerder hardop had durven uitspreken. 

‘In de eerste aflevering ga ik op zoek naar wat verwerken eigenlijk betekent. Samen met een psycholoog ontdek ik dat verwerken vooral gaat over emoties toelaten en je verhaal compleet maken. Ook spreek ik met een lotgenoot die iets soortgelijks meemaakte toen haar zus ziek werd. Zij laat me zien hoe praten, tijd nemen en eerlijk naar jezelf kijken helpen in het proces.’

Onmacht
In deze tweede aflevering praat Maureen met haar ouders, zus Vera en broer Remco over de periode dat hij twee keer leukemie had. ‘Mijn vader vertelt hoe hij PTSS kreeg en jarenlang worstelde met onmacht. Mijn moeder bleek nuchterder en leefde meer in het nu. Bij mijn zus ontdekte ik dat zij er minder last van heeft, maar dat we beiden leven met vragen. Er ontbraken in onze verhalen puzzelstukjes naar die tijd van toen. En mijn broer zelf? Hij praat niet graag. Toch deelt hij in de podcast hoe zwaar de pijnlijke behandelingen waren en hoe hij zich vooral zorgen maakte om ons: ‘Het deed me meer pijn om te zien wat het met jullie deed, dan wat ik zelf meemaakte.' 

‘In de laatste aflevering ga ik voor het eerst zelf in therapie op een bijzondere plek: in de bak met een paard. Een lichaamsgericht traumatherapeut laat me ervaren hoe spanning uit mijn jeugd zich heeft vastgezet in mijn lichaam. Trauma is eigenlijk spanning die blijft hangen, legde ze uit. Tijdens de sessie merkte ik hoe oude emoties onverwacht bovenkwamen. Het was confronterend, maar gaf ook inzicht: dit is pas het begin van mijn eigen verwerkingsproces.'

Voor Maureen voelde de podcast als een zetje. ‘Het hielp me om mijn eigen verhaal serieus te nemen. Niet als slachtoffer, maar als iemand die óók geraakt is. Ik besefte: dit is ons samen overkomen en íeder van ons draagt een deel mee. Het is belangrijk dat daar ruimte voor is.’ 

Erkennen
Maureen benadrukt dat ze zich geen slachtoffer voelt. ‘Ik ben geen zielig zusje. Ik ben iemand die gevormd is door wat er is gebeurd. Ja, ik heb gemis ervaren en mijn gevoelens lang weggestopt. Maar ik heb ook geleerd hoe belangrijk het is om emoties te erkennen. Ik weet nu: wegstoppen helpt niet, vroeg of laat komt het boven.’

Begin
Maureen ziet de podcast als een startpunt. ‘Er is veel losgekomen, maar ik ben er nog niet. De komende tijd wil ik zoeken naar een voor mij geschikte therapie om verdere stappen in mijn verwerkingsproces te zetten. De paardentherapie gaf me inzichten, maar ik miste praktische handvatten. Daarom zoek ik nu een therapie die beter bij mij past om mijn emoties te leren begrijpen en te verwerken.’

Inmiddels studeert Maureen psychologie met de wens om in de toekomst haar journalistieke blik en psychologische kennis te combineren. Wat ze vooral wil meegeven aan haar ‘mede-naasten’ is dat zij niet moeten vergeten dat ook hún verhaal ertoe doet. ‘Als een naaste ziek is, denk je vaak: ik moet me groothouden, ik mag niet klagen. Maar je gevoelens doen er wél toe. Als naaste hoef je je gevoel niet weg te stoppen.’

Nieuwsgierig naar de podcast van Maureen? Alles Verwerkt vind je op Spotify

_{tekst Yvonne Keijsers fotografie Harold van Beele}