‘Zet ‘m op’, wat betekent dat eigenlijk?

Voor tekstschrijver Mark Haayema (36) ziet de toekomst er weer zonnig uit. ‘Zowel de hernia als de corona en lymfklierkanker zijn getackeld en ik voel me sterker dan ooit. Gelukkig heb ik geen restverschijnselen. De oncoloog verzekerde mij dat ik net zoveel kans heb opnieuw kanker te krijgen als ieder ander. Daar vertrouw ik gewoon op. Maar mocht het toch terugkomen, dan ga ik er weer voor, ik kan het aan.’
Voor Mark, die een indrukwekkende reeks kinderboeken, schoolmusicals, liedteksten en theatervoorstellingen op zijn naam heeft staan, begon zijn horrorjaar met vage klachten. Duizeligheid, een raar gevoel aan de zijkant van zijn hoofd, pijn in zijn ribben en heup. ‘Misschien ben ik wel tien keer naar de huisarts geweest, maar mijn bloedwaarden zorgden niet voor rode vlaggen. Ik maakte mezelf wijs dat mijn lichaam van de hernia aan het herstellen was. Daar zou het vast van komen! Met een collega maakte ik er nog geintjes over: ‘Het lijkt wel kanker joh!’
Op een gegeven moment werden de klachten zo erg dat ik me bij een privé-kliniek wilde melden voor een totaal onderzoek. De huisarts verwees mij toen naar een reguliere internist, waarna bleek dat ik twee gebroken ribben had en een scheur in mijn heup. Mijn botten waren extreem broos geworden. Oorzaak lymfklierkanker B, stadium IV.’

Zus

Het woord kanker deed Mark niet direct van zijn stoel vallen. ‘Mijn zus heeft een paar jaar geleden borstkanker gehad. Zij is genezen, dus ik associeer kanker niet direct met dood. De ziekte hoeft niet het einde te betekenen. Alleen de nacht voor de definitieve uitslag was ik bang. Stel je voor dat ze morgen zeggen dat ik niet lang meer heb? Ik ben schrijver, theatermaker. Er moeten nog zoveel ideeën gerealiseerd worden. Kan ik dan nog wel iets maken? Doe ik er dan nog wel toe?’

De oncoloog stelde de R-CHOP behandeling voor, waarbij volgens de statistieken meer dan vijftig procent van de patiënten met een agressief non- hodgkinlymfoom in een vergevorderd stadium geneest. Zo belandde Mark gedurende ruim vier maanden elke drie weken in het ziekenhuis voor de therapie. ‘De dag in het ziekenhuis voelde ik me best goed. De ellende begon ‘s avonds thuis om een uur of zeven. Drie keer overgeven. Best raar, op een gegeven moment zat ik echt uit te kijken naar dat overgeven. Daarna was de ergste misselijkheid over en kon ik gaan slapen. De eerste week na de therapie voelde ik me brak, de tweede week ging het wel weer en de derde week functioneerde ik min of meer normaal. Een vriend van me verwoordde het treffend: de zwarte, de grijze en de witte week. En daarna begon het feestje opnieuw.’ Mark had speciaal voor de gelegenheid een paar pyjama’s gekocht om ziek mee in bed te liggen. ‘Dat werkte niet. Het was voor mij beter een beetje door het huis te rommelen. Zodra het maar even kon, ging ik bewegen. Wandelen, fitness, dat heeft me erdoorheen geholpen. Voor de laatste kuur ging ik zelfs op skeelers naar het ziekenhuis. Klinkt misschien gek, maar ik had het idee dat ik op die manier alle schadelijke stoffen uit m’n lichaam bewoog.’

De liefste

Alle lof heeft Mark voor iedereen die in het Meanderziekenhuis in Amersfoort werkt. ‘Zo lief, vol aandacht, niets is te veel. Eén verpleegkundige heeft me er dan ook toe aangezet om een gedichtje voor haar te schrijven. Met m’n laptop in bed schreef ik De liefste. Toen ik daarna thuis alle beterschapskaartjes met ‘Hou je taai’ en ‘Zet ‘m op’ bekeek, besefte ik dat dit eigenaardige teksten zijn. Wat betekent dat eigenlijk? Hoe moet je je taai houden of hem opzetten? Hierop voortbordurend kwam ik tot de rest van de gedichtjes, bij elke behandeling één.’ ‘De gedichtjes waren een goede afleiding en kans om in het basale gevoel van ziek zijn te duiken. Het resultaat is het boekje Word maar Beter. Het gaat over ziek zijn, beter worden en de lieve zusters en artsen. Bestemd voor zowel kinderen als volwassenen. Voor kinderen is het begrijpelijk, voor volwassenen herkenbaar.’ In het boekje zit een envelop, zodat je het boek als attentie naar een zieke kunt sturen. De vrolijke tekeningen van Fiep Westendorp geven het boekje een tijdloos uiterlijk. ‘Fiep heeft zoveel werk gemaakt dat mooi aansluit bij mijn teksten. Het was niet moeilijk een keuze te maken. De opbrengst van Word maar Beter is voor het Máxima Medisch Centrum, waar kinderen met kanker behandeld worden. Toevallig heb ik daar een paar jaar geleden het boek Uit je Duim gemaakt met kinderen die terminaal ziek zijn. Heftig maar mooi. Daar leerde ik ook dat de omgeving, vooral de ouders, net zo ziek, nee beroerder zijn dan de zieke zelf.’

Partner

Voor Marks partner Dennis en zijn dochter Fien (9) was de hele toestand mogelijk nog heftiger dan voor Mark zelf. ‘Vooral voor Fien was het abstract. Ik was niet echt ziek, maar toch wel. We hebben nooit iets voor haar achtergehouden. Ze heeft ook geholpen met het afscheren van mijn haar, zo hebben we geprobeerd het niet zwaarder te maken dan het is.’ Na de laatste behandeling liet Mark een tattoo zetten van een vogeltje dat Fien getekend heeft. Het oog zit precies op de plek van het laatste infuus. Nu Mark zijn haar weer terug heeft in de vorm van grappige krulletjes, moet hij lachen om zichzelf met die kale kop. ‘Ik had er gelukkig totaal geen moeite mee, zat op tv relaxed bij Koffietijd of de 5 Uur Show mijn verhaal te vertellen. Als ik dat nu terugzie denk ik: jeetje man, je ziet er niet uit.’

Hypotheek

Stress over zijn inkomen heeft hij tijdens zijn ziekte gelukkig niet gehad. ‘Partner Dennis is basisschoolleraar en acteur en we hebben een vakantiehuisje dat we verhuren. Geen zorgen over het betalen van de hypotheek dus. En ik heb nog wel wat kunnen werken. De opnames voor de Boterhamshow heb ik tussen twee behandelingen gedaan. Schrijven voor Squla ging ook nog tussendoor.’ Toen de kuren klaar waren, had ik het even moeilijk. Ik moest uit m’n veilige bubbel komen. Je leeft in een kader, een structuur. Dat houvast was weg. Oei, nu moet ik het zelf doen ...’
Lang heeft die angst voor het normale leven niet geduurd. Weer repetities voor de Boterhamshow, de voorstellingen Vreemde Vogels, Poppetje van Papier en allerlei ideeën die uit zijn systeem moesten. De creatieve motor van Mark is niet te stoppen.
Hij nam zich voor na zijn ziekte wat meer vrij te nemen, maar dat goede voornemen is al een beetje gesneuveld. ‘Ik heb de luxe dat ik zoveel dingen mag doen die ik leuk vind, dat mijn agenda vanzelf weer bomvol zit. Ik denk dat ik voor 2022 vast een paar grote kruizen in m’n agenda ga zetten.’ 

_{Hematon magazine najaar 2021  |  tekst Ineke van Steeden  |  beeld Hans Lubout}